1945 Bommen naast de brug
Tegen het eind van de oorlog vernielden bombardementen een groot deel van de huizenrij aan het begin van de Zwolseweg. De openbare Noorderschool bleef gespaard.(1)
De geallieerden probeerden de spoorbrug te raken, om zo de Duitse transporten te verhinderen. De bombardementen waren zo onnauwkeurig dat men in Deventer zei dat wie tijdens de bombardementen een veilig onderkomen zocht, maar het beste onder een van de bruggen kon gaan zitten.(2)
De oorspronkelijke brug was van 1884 - 1887 gebouwd door de Belgische fabriek John Cockerill, voor in totaal bijna één miljoen gulden. De brug bleek de proef met locomotieven met een gewicht van 300.000 kilo zonder problemen te doorstaan. De spoorlijn naar Apeldoorn kon 21 november 1887 worden geopend.(3)
Het oplazen van de spoorbug in 1940.
Bron: De krijgsverrichtingen ten oosten van de IJssel en in de IJssellinie, mei 1940, Ministerie van Oorlog, Staatsdrukkerij- en uitgeverijbedrijf, 1952
In een poging de inval van de Duitsers te keren werden in mei 1940 vele bruggen opgeblazen, waaronder spoorbrug bij Deventer. Dat had nogal wat voeten in de aarde.
"De vernieling van de spoorbrug was mislukt, doordat het vuurkoord niet wilde branden. [...] De leider der vernielingen [...] verstrekte nieuw vuurkoord voor de spoorbrug, waarmede enige tijd gemoeid was. Ook na het aanbrengen daarvan gelukte de vernieling niet. De leider van de vernielingen vertrok daarop met een genieploeg en reservespringmiddelen naar de spoorbrug. Ook hiermede was enige tijd gemoeid. Toen bleken de sleutels en de hangsloten der ladingkasten onvindbaar. Er werd met koortsachtige haast gewerkt, omdat het naderen van een pantsertrein was gemeld. Een vijandelijk vliegtuig dook bij herhaling naar de brug. Tweemaal, resp. te 6.20 en 6.40, werden ladingen tot ontploffing gebracht, die niet tot afdoende resultaat leidden. Uit het gebied O. van de IJssel kwam de opzichter van fortificatiën, leider der vernielingen Deventer oost, aan, die eveneens aan de werkzaamheden medehielp. Onder geweldige spanning werden ten slotte de nieuw aangebrachte ladingen te 7.14 tot ontploffing gebracht, waarmede volledig resultaat werd bereikt."
De markeringen op deze kaart geven de vernietiging van de twee bruggen (de spoor- en de schipbrug) over de IJssel bij Deventer aan.
Bron: De krijgsverrichtingen ten oosten van de IJssel en in de IJssellinie, mei 1940, Ministerie van Oorlog, Staatsdrukkerij- en uitgeverijbedrijf, 1952
De Duitsers wisten echter al binnen een maand de eerste trein te laten rijden over een noodbrug. Die had echter niet de benodigde stevigheid, want al na een half jaar werd de brug door ijsgang zwaar beschadigd. Twee stukken uit de brug over de Waal bij Zaltbommel boden uitkomst, waarna de treinen weer konden rijden. Deze brug werd uiteindelijk niet door de geallieerde bombardementen vernietigd, maar door de zich terugtrekkende Duitsers zelf, in april 1945.(4)
Twee foto's van de ravage na de bombardementen op de Zwolseweg.
Bron, beide foto's uit:
Een metamorfose, Hoe Deventer en zijn omgeving in ruim een eeuw van gezicht veranderden, H.J. van Baalen en H.J.M. Oltheten, Robine-Twello
NOTEN
(1) Een metamorfose, Hoe Deventer en zijn omgeving in ruim een eeuw van gezicht veranderden, H.J. van Baalen en H.J.M. Oltheten, Robine-Twello, 2000, p. 159 en 160 (terug naar de tekst)
(2) Een uitgestippeld leven. Deventenaren in de eerste helft van de twintigste eeuw, Jan ten Hove, IJsselakademie Kampen, 1994, p. 199 (terug naar de tekst)
(3) Hoe Deventer vroeger spoorde, Joh.W. Montenberg en HJ. Wolters, 1982 (oorspr. 1966), p. 78 - 82 (terug naar de tekst)
(4) Hoe Deventer vroeger spoorde, Joh.W. Montenberg en HJ. Wolters, 1982 (oorspr. 1966), p. 78 - 82 (terug naar de tekst)